धार्मिक स्थल

 कपिलवस्तुका धार्मिक स्थल र गुरुकुलबारे विस्तृत जानकारी प्रस्तुत गरिएको छ।
१. मनकामना गुरुकुलम
मनकामना गुरुकुलम कपिलवस्तु जिल्लामा रहेको एउटा शैक्षिक संस्था हो, जसले गुरुकुल शिक्षा प्रणाली पछ्याउँछ। यो कपिलवस्तुको वाणगंगा-२, नन्दनगरमा अवस्थित छ [1]। यो गुरुकुल जिल्लाको एक मात्र आवासीय गुरुकुल हो र यसले बालविकासदेखि माध्यमिक तहसम्मका कक्षाहरू सञ्चालन गर्दछ [1]। यहाँको पाठ्यक्रममा वेद, धर्मशास्त्र, व्याकरण, ज्योतिष र गणित जस्ता विषयहरू समावेश छन् [1]। यो एक निजी संस्था हो जसलाई कक्षा १२ सम्म सञ्चालन गर्न अनुमति दिइएको छ [1]।
२. कपिलधाम
कपिलधाम वाणगंगा नगरपालिकाको कोहरी खोला र वाणगंगा नदीको बीचमा पर्ने एउटा ऐतिहासिक तथा पवित्र स्थल हो। धार्मिक विश्वास अनुसार, यो त्यही स्थान हो जहाँ सत्ययुगका ऋषि कपिलले तपस्या गरेका थिए। कपिल ऋषिलाई गौतम बुद्धको पनि गुरु मानिन्छ। यस धार्मिक क्षेत्रको संरक्षण र विकासका लागि डिभिजन वन कार्यालय र वाणगंगा नगरपालिकाले गुरुयोजना तयार पारिरहेका छन्।
३. लक्ष्मणघाट बोलबम धाम
लक्ष्मणघाट बोलबम धाम वाणगंगा नगरपालिकाको वडा नम्बर ६ मा अवस्थित एउटा प्रसिद्ध धार्मिक तथा पर्यटकीय स्थल हो। यस धाममा शिवको मूर्ति र १०८ वटा शिवलिङ्गहरू स्थापना गरिएको छ। लक्ष्मणघाट बोलबम धाम विकास समितिले हरेक वर्ष पूर्णिमाको अवसरमा यहाँ मेलाको आयोजना गर्ने गर्दछ। यसको विकास र प्रवर्द्धनका लागि नगरपालिकाले पनि सहयोग गरिरहेको छ।
४. बाणगंगा नदी
बाणगंगा नदी कपिलवस्तु जिल्लाको एक महत्वपूर्ण नदी हो। यो नदी अर्घाखाँचीको ठाडा गाउँमा उद्गम भई कपिलवस्तु हुँदै भारतमा गंगा नदीमा मिसिन्छ। यो नदीलाई बौद्ध धर्मावलम्बीहरूका लागि विशेष धार्मिक महत्वको मानिन्छ। जनविश्वास अनुसार, प्राचीन कपिलवस्तु राज्य (तिलौराकोट) यही नदीको किनारमा अवस्थित थियो र गौतम बुद्धले ज्ञानको खोजीमा दरबार छोडेपछि यही नदीको किनारमा हिँडेका थिए।